دلایل موجود در این زمینه را مى توان به سه دسته کلى تقسیم کرد:
1- دلایل قرآنى، 2- روایات پیامبر اکرم(ص)، 3- براهین عقلى
1- دلائل قرآنی:
الفت: از دیدگاه قرآن، رهبرى و امامت امت، اصالتاً باید به دست معصوم و دور از هر گونه کژى باشد. این نکته به تعابیر مختلفى در قرآن بیان شده است؛ از جمله هنگامى که حضرت ابراهیم علیه السلام به امامت رسید و خداوند به او فرمود: إِنِّى جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً؛(1)حضرت ابراهیم علیه السلام آن منصب الهى را براى فرزندانش درخواست کرد؛ ولى پاسخ آمد: «لایَنالُ عَهْدِى الظَّالِمِینَ»؛ (2) «عهد من به ستمکاران نمى‌رسد».
آیه بالا نشان مى دهد که امامت منصبى الهى است - نه به انتخاب افراد - و به کسانى اعطا مى شود که از هر ظلمى (اعتقادى، اخلاقى و رفتارى) پاک و مبرّا باشند و نفى مطلق ظلم، مساوى با عصمت است.
ب: در آیه ابلاغ نیز مى فرماید: «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ». (3) این مسئله به دنبال تحقق (معرفى و اعلام ولایت امیرمؤمنان علیه السلام در غدیر خم) آیه اکمال دین نازل شد. بنابراین خداوند با اعلام ولایت و جانشینى حضرت على‌علیه السلام، کامل شدن دین اسلام را اعلام کرد و فرمود: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِى وَ رَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دِیناً»؛(4)
2- روایات پیامبر اکرم(ص)
روایات بسیاری از پیامبر اکرم(ص) در کتاب هاى شیعه و سنى نقل شده که به صراحت امامت و ولایت اهل بیت علیهم السلام را اثبات مى کند؛ مانند:
1. روایت مربوط به حادثه غدیر،2. روایت لیلة الانذار،3. حدیث سفینه،4. حدیث ثقلین،5. حدیث ائمه دوازده گانه؛6. حدیث منزلت و ... .
3- دلیل عقلی:
دلایل عقلی ضرورت وجود امام نیز بسیارند که به برخی اشاره می شود:
الف. حکم الهی تأمین هدف نه نقض غرض:
خداوند حکیم غرض از بعثت وارسال پیامبران الهی را هدایت مردم به سوی سعادت وکمال قرارداده است .در صورتی این هدف تامین می شود که افزون به وجود برنامه ودستورالهی ,مجری ومفسر خطا ناپذیر هم داشته باشد و الا بعد از رحلت پیامبر ان الهی دین الهی بدست مردم می افتاد ودر مرور زمان دچار کمبودی و کاستی یا افزایش و انحراف خواهد مردم بعد از انحرافات ایجاد شده قادر نیست که راه حق و راستین سعادت را از راه دروغ وانحرافی باز شناسد .بنابراین همان طوری که برای ابلاغ و بیان وحی نیاز به پیامبر معصوم است ,برای تبیین وتفسیر خطاناپذیری از اصول و فروع دین به انسان معصوم عالم به علم نیازمند است و الا موجب می شود که هدف از بعثت پیامبران الهی تامین نشود.
امامت به عنوان مبیین مجری و مفسر تمام ابعاد دین در تمام ابعاد زندگی بشر مورد نیاز وضرورت می باشد تا با وجود امام حجت الهی کامل شود.
ب. قاعده لطف:
لطف آن است که خداوند افزون بر اعطای قدرت و اختیار ,بر هدایت وسعادت به انسان چیزی را عنایت می کند که راه سعادت و هدایت الهی را با شوق و رغبت می پذیرد.
بیان قاعده لطف در مورد امامت:
وجود امام معصوم به عنوان رهبر و مدیر جامعه انسانی باعث می شود که تمام راه های نزدیکی به عبادت و اطاعت خدا را همواره نماید و همه راه های شیطانی و انحرافی را مسدود سازد, شوق به عبادت و رغبت به اطاعت از خداوند با وجود چنین رهبری و مدیریت بیشتر و خوبتر فراهم می شود ,عقل می گوید چنین کاری که موجب تقرب زیادتر انسان به سعادت و کمال می شود بر خداوند (بر اساس اقتضای حکمت الهی) واجب است. این وجوب عقلی است یعنی مقتضای حکمت خداوند است نه وجوب تشریعی.بنابراین خداوند برای نزدیکترین انسان به هدایت و سعادت امام معصوم را برای جامعه بشری لازم دانسته است. ازطریق پیامبر، تعداد امامان معصوم را معین و منصوب کرده است.
پی نوشتها:
1- سوره بقره، آیه 124
2- همان
3- سوره مائده، آیه 67
4- سوره مائده، آیه 3؛ همچنین جهت آشنایى بیشتر با امامت در قرآن رجوع کنید به: مکارم شیرازى، ناصر، پیام قرآن (تفسیر نمونه موضوعى)، تهران: دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، 1377، ج 9.
منبع:سایت انوار طاها
