فرق بین «إحسان» و «جُود» چیست؟ (در کتاب بیست گفتار شهید مطهری چند سطری توضیح داده است که این دو با هم متفاوت هستند) آیا احسان از جود بالاتر می‌باشد یا برعکس؟ اصلاً احسان چیست و جود چیست؟!
پاسخ اجمالی
«إحسان» مصدر باب افعال؛ به معناى نیکى کردن است؛[1] مانند این‌که در قرآن می‌خوانیم: «لا تَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّهَ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً».[2] ضد إحسان؛ «إِساءة» به معنای بدی کردن است.[3] همچنین در امور مالی گفته شده؛ شخصی بیشتر از آنچه بر عهده او است بدهد و کمتر از آنچه حق دارد بردارد.[4]
جود عبارت است از: بخشش دارایی‌ها خواه مال باشد و خواه علم.[5]
بر این اساس، جود و احسان از لحاظ معنا نزدیک به یکدیگر هستند نه عین هم؛ زیرا احسان اعمّ است از جود، چون یکی از موارد نیکی کردن به دیگران؛ بخشش دارایی‌ها است، اما مثلاً اگر کسی دست عاجز و ناتوانی را بگیرد و او را از این طرف خیابان به آن طرف خیابان ببرد جود نکرده، بلکه احسان کرده است.[6]
[1]. قرشى، سید على اکبر، قاموس قرآن، ج 2، ص 136 - 137، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، 1371ش.
[2]. بقره، 83: «جز خداوند یگانه را پرستش نکنید و به پدر و مادر نیکى کنید».
[3]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 13، ص 117، دار صادر، چاپ سوم، بیروت، 1414ق.
[4]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: صفوان عدنان، داود، ص 236، دارالعلم، الدار الشامیة، دمشق، بیروت، چاپ اول، 1412ق.
[5]. همان، ص 211.
[6]. مطهرى، مرتضی، مجموعه آثار، ج 25، ص 228 – 229، انتشارات صدرا، تهران.
